Sigortasız İşçi Hakları
Sigorta, işçinin çalışma süresince iş kazası, meslek hastalığı, doğum, hastalık gibi durumlar için güvence altına alınmasıdır. İşçinin emekli olduğunda yaşamını devam ettirebilmesi için de sigorta yaptırılması önemlidir. Sigortalı olmak zorunluluktur ve sigortalı işçiler işe başladığı ilk günden itibaren sigortaları başlatılmalıdır. Sigortasız işçi hakları sayesinde, sigorta yapmayan işverene yaptırım uygulanabilir.
İşçi, sigortasız çalıştırıldığı süre için hizmet tespit davası açma hakkına sahiptir. 30 gün veya daha fazla süreyle sigortasız çalıştırılan işçiler bu durumu SGK ya bildirdiklerinde işten çıkarılırlarsa işverenler iş güvencesi tazminatı ödemek zorunda kalır. Bu tazminat, işçiye en az 4 ay en fazla da 8 aylık ücret tutarında ödenir.
Aynı zamanda çıkarılan işçiler, işe iade davası açabilir. Bu davanın 1 ay içerisinde açılması gerekir ve arabuluculuk yoluna başvurulur. Anlaşmaya varılmazsa, son tutanağın düzenlenme tarihinden iki hafta sonrasına kadar iş mahkemesine daha açılabilir. Bu süre geçirilirse, işçi haklı da olsa dava görülmez.
Şikâyet Hakkı
Sigortasız çalışan işçi, çalıştığı süre içinde Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlüklerine yazılı olarak şikâyette bulunabilir. Dilekçede, işçinin çalıştığı işyerinin adı, adresi, işveren adı, SGK işyeri sicil numarası ve hangi tarihler arasında çalışıldığı yazmalıdır. Aynı zamanda çalıştığı yerde çalışmalarına ilişkin belge varsa bunlar da dilekçeye eklenmelidir. Bu şikayetler yapılırken hala çalışıyor olmak önemlidir. SGK Kontrol Memuru şikâyet olduğunda işyerine giderek denetim yapar ve çalışanları tutanağa alır. Şikâyet dilekçesini veren kişi o an işyerinde çalışıyorsa o gün sigortası başlatılır ve daha öncesinde de sigortasız çalıştığı günler için geriye dönük şikâyette bulunulur ve çalıştığı günler için sigortası yatırılır.
Yapılan şikâyet sayesinde, yalnızca şikâyet eden değil o işyerinde sigortasız çalışan tüm işçilerin mağduriyeti giderilmiş olur. Bu işlem 1 yıla kadar geriye dönük olarak yapılabilir.
Sigortasız Çalışma Nasıl İspat Edilir?
Tanıklarla, belgelerle veya kayıtlarla ispatlanabilen sigortasız çalıştırma durumu hizmet tespit davasına konu olur. İşçiyle birlikte çalışan diğer işçilerin tanıklık etmesi, müşterilerin tanıklığı, işyeri puantaj kayıtları, işyerine yakın olan diğer komşu işyerlerinin çalışanlarının tanıklığından yararlanılarak ispat edilebilir.