Tazminat Hakkı
En az 1 yıldan fazla süredir bir işyerinde çalışan işçilerin iş akitlerinin veya kendilerinin haklı nedenlerle feshedilmesi sonucunda tazminat hakkı doğar. Ancak bunun şartları vardır. Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için 1475 sayılı İş Kanunu’nda belirtilen 14 şartın sağlanması gerekiyor.
Ahlak ve iyi niyet kurallarına uyulmayan hallerin dışında iş sözleşmesinin feshi, muvazzaf askerlik hizmeti nedeniyle fesih, işçinin ölümü, kadın işçinin evlendikten sonraki 1 yıl içinde kendi isteğiyle feshi, emeklilik ve malullük aylığı almak için fesih gibi durumlar kıdem tazminat hakkı doğar.
İşten kendi isteğiyle ayrılan kişilerin kıdem tazminatı alabileceği sebepler; işyerinin ağır çalışma şartlarının sağlığı bozması, psikolojik şiddet ve mobbing yaparak işyerinden zorla istifaya zorlanması, işçi ücretinin sözleşmede yazılan şartlara bağlı olarak ödenmemesi, ikramiye ve prim gibi sosyal yardımların ödenmemesi, sigortanın işveren tarafından geç veya eksil bildirilmesi, dini bayram ve resmi tatillerde ücretsiz olarak çalıştırılması, yıllık izinlerin tam olarak kullanılmasına izin verilmemesi, askerlik nedeniyle işten ayrılmak, işin durmasını gerektiren sebepler ve işverenin işçinin haberi olmadan SGK da giriş çıkış işlemlerini yapması olarak sayılabilir.
Nasıl Hesaplanır?
İşçinin çalıştığı her tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarı hesaplanır ve kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan fazla süreler oranlanarak toplam tutara eklenir. İşçiye ödenen ücretin yanında, düzenli olarak verilen yol parası, yemek parası, ikramiye gibi ödemelerin de brüt tutarları dikkate alınır. Aynı zamanda çalışılan her yıl için hesaplanan tazminat, fesih tarihinde geçerli kıdem tazminatı tavanı ile sınırlandırılır.
İhbar Tazminatı Nedir?
İşçi veya işveren, süresi belli olmayan iş sözleşmesini sonlandırdıklarında kanunda belirtilen sürelere uyum sağlamak zorundadır. Taraflardan biri bu süreye uymazsa ihbar tazminatı ödemek zorunda kalır. İhbar tazminatı yalnızca işveren tarafından değil, işçi tarafından da ödenebilir. İşçi, işten çıkmak istediğinde çalıştığı süreye göre belli bir ihbar süresi belirlenir. Bu ihbar süresince çalışmaya devam etmesi gerekirken işten çıkması durumunda tazminat ödemek zorunda kalır. Bunun amacı, yeni bir işçi bulunana kadar çıkacak olan işçinin konumunun boş kalmaması ve işlerin aksamasının önlenmesidir. Her iki tarafın da mağdur olmaması için belirlenen bir tazminattır.